Ẩm thực miền Bắc - nơi lưu giữ tinh hoa ẩm thực Việt

Ẩm thực là nét văn hoá tự nhiên hình thành trong cuộc sống. Mỗi quốc gia, vùng miền lại có những nét đặc trưng riêng biệt tạo nên bản sắc khó trộn lẫn. Trong đó, nhắc đến ẩm thực miền Bắc, Việt Nam không khó để nhận ra hương vị thanh đạm, nhẹ nhàng cùng cách bài trí vô cùng tinh tế. Ẩm thực miền Bắc được biết đến với những món ngon thanh đạm và cách bài trí cầu kỳ, cùng Tasty Kitchen khám phá nét tinh hoa trong ẩm thực Việt

Nét đặc trưng trong hương vị ẩm thực miền Bắc

Khác với hương vị đậm đà và cay nồng của miền Trung, vị tươi mát và ngọt của ẩm thực đến từ Nam bộ, ẩm thực của miền Bắc lại in đậm cốt cách của nền văn hoá lâu đời, toát lên sự tinh tế, nhẹ nhàng cũng giống như những người con đất Bắc. Trong đó, Hà Nội được xem là nơi lưu giữ tinh hoa ẩm thực Việt Nam trọn vẹn nhất.

Nét đặc trưng trong ẩm thực miền Bắc chính là cảm giác hài hòa đem lại. Các món ăn tại đây thường có hương vị dịu nhẹ. Nguyên liệu được chọn để chế biến trong các bữa cơm gia đình thường là các loại thuỷ sản nước ngọt, rau củ và chủ yếu sử dụng gia vị đi kèm là muối, mì chính, nước mắm loãng hoặc mắm tôm,... Những nguyên liệu này có thể bổ sung cho nhau về mùi vị, giúp món ăn thêm dậy mùi và màu sắc bắt mắt, đồng thời kích thích vị giác người thưởng thức.

Đối với một số người ở nơi khác đến, những lần đầu nếm mùi vị món ăn do người Bắc làm thường sẽ cảm nhận vị nhạt, nhưng lâu dần sẽ quen hơn với hương vị thanh đạm, tốt cho sức khỏe này.

Nét đặc trưng tiếp theo của ẩm thực miền Bắc là thực phẩm giữ được mùi vị vốn có của nó. Chính vì đề cao việc giữ gìn hương vị nguyên thuỷ của nguyên liệu, mà các món ăn miền Bắc luôn nhẹ nhàng, thanh đạm. Vốn gắn bó lâu đời với nền nông nghiệp, các món ăn đều được chế biến từ nguyên liệu dân dã, dễ kiếm, hương vị quê hương tràn về chính là cảm giác mà người phương xa được thưởng thức một mâm cơm do chính người Bắc thực hiện.

Các món ăn tuy dân dã, nhưng luôn đòi hỏi sự cầu kỳ trong chế biến và cách trình bày khéo léo. Sự kết hợp hài hoà giữa các loại rau, và các nguyên liệu như tôm, cua, hến,… đối với người thưởng thức tuy không quá kích thích vị giác, nhưng cũng không hề nhàm chán, mà chính là cảm giác dễ chịu, vừa miệng.

Các món ăn nổi tiếng làm nên bản sắc ẩm thực miền Bắc

Ẩm thực miền Bắc toát lên qua những món ăn mang vị thanh đạm, nhẹ nhàng cùng cách bài trí tinh tế và cầu kỳ. Cùng Tasty khám phá các món ăn ngon của miền Bắc và đặc trưng trong chế biến nhé.

Phở Hà Nội

Phở được biết đến là một món ăn sáng đầy đủ dinh dưỡng với giá thành hợp lý đối với người dân, phổ biến là phở bò và phở gà.

Sự đặc biệt của phở chính là nước dùng. Xương bò hoặc xương lợn cùng sá sùng và nhiều gia vị khác như quế, gừng, thảo quả,... được ninh với lửa liu riu trong nhiều tiếng để nấu thành nước phở ngọt xương và có vị thanh hòa quyện với các thứ rau mùi đi kèm, tạo nên hương vị khó quên.

Bún chả

Là món ăn lâu đời nhất của Hà Nội, bún chả được coi là đặc sản ẩm thực nơi đây. Sợi bún để ăn bún chả phải dai, mềm, trắng và thơm, được lấy từ làng Phú Đô. Chả ăn cùng có thể là chả viên hay chả miếng, nhưng phải được tẩm ướp vừa phải rồi nướng trên bếp than hoa, khi ăn thì ăn kèm với nước mắm chua ngọt và rau húng.

Chả cá Lã Vọng

Chả cá Lã Vọng là một đặc sản được dùng là cá lăng của Hà Nội, sở dĩ chúng được làm từ cá lăng bởi vì đó là loài cá ít xương và ngọt thịt. Cá sau khi rửa sạch được tẩm ướp theo công thức, sau đó đem nướng trên than rồi đem rán lại trong chảo mỡ, dùng kèm với bún, rau mùi, đậu phộng và mắm tôm, mắm tôm.

Thịt dê Ninh Bình

Thiên nhiên ưu ái cho Ninh Bình cảnh sắc thiên nhiên xinh đẹp, cũng chính là điều kiện cho việc phát triển ẩm thực từ thịt dê ở đây. Thịt dê ngon hơn vì dê được nuôi trên núi đá, thức ăn đa dạng nên thịt dê cũng săn hơn so với dê thả đồi. Đặc biệt, thực đơn thịt dê của người dân Ninh Bình cũng rất đa dạng.

Chả mực Hạ Long

Là đặc sản nổi tiếng chỉ có tại biển Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh. Mực được dùng phải là mực mai, to và vẫn còn tươi sống, được bỏ mai, bỏ râu, da, ruột, bầu mực,... đem rửa sạch, thấm khô và cho vào cối rồi giã bằng tay, mực đã được giã nhuyễn được nặn thành miếng nhỏ, đem rán trong lửa liu riu và để khô.

Cá kho làng Vũ Đại Hà Nam

Cá kho làng Vũ Đại có hương vị thơm ngon rất đặc biệt, không giống với cách làm ở các nơi khác. Cá được kho phải là cá trắm đen, thịt săn, được tẩm ướp theo công thức cổ truyền và kho bằng nồi đất nung, kho liu riu khoảng 16 đến 24 tiếng thì mới hoàn thành một mẻ cá, cá lúc này đã nhừ xương nhưng thịt vẫn còn săn và tỏa hương thơm ngào ngạt.

Cốm làng Vòng

Khi nói đến Hà Nội, cốm là thức quà mà ai cũng vô thức nghĩ đến. Mùa thu Hà Nội, những gánh cốm nhịp nhàng trên vai các bà, các mẹ trên khắp phố phường là hình ảnh thân thuộc mang lại hương vị dân dã bình yên giữa lòng phố thị. Cốm cùng người Hà Nội trải qua bao thời gian, là thứ quà quê gắn liền với tuổi thơ mà đến khi đã trưởng thành người ta vẫn bùi ngùi nhớ.

Các loại bánh - nét đặc trưng trong ẩm thực miền Bắc

Một nét đặc trưng rất “Bắc bộ” nữa chính là quà bánh trong ẩm thực miền Bắc. Quà bánh không phải là món ăn để no, và dù rất đỗi quen thuộc, những người thưởng thức món bánh vẫn luôn mang tâm thế háo hức, bởi quà bánh miền Bắc  là thức ăn lưu giữ kỷ niệm đẹp tuổi thơ, là hồn quê hương gói gọn trong vị ngọt của quà bánh.

Bánh tẻ: một thứ bánh truyền thống của vùng đồng bằng Bắc bộ, bánh có nhân gồm thịt lợn vai, nấm mộc nhĩ, hoặc đỗ, bọc trong lớp bột gạo tẻ và gói bằng lá dong. Bánh được hấp chín trước khi ăn.

Bánh đậu xanh Hải Dương: là đặc sản của Hải Dương, làm từ bột đậu xanh nguyên chất, không pha hương liệu công nghiệp. Bột làm bánh là bột ướt trộn với mỡ và đường để tạo vị ngọt thanh, béo ngậy nhưng vẫn giữ được hương thơm đậu xanh. Bánh thường được thưởng thức khi dùng trà.

Bánh phu thê Đình Bảng - Bắc Ninh: là loại bánh truyền thống của người Việt, và là món bánh không thể thiếu trong dịp cưới hỏi. Được sản xuất đầu tiên tại Đình Bảng, bánh được gói trong lá dong rồi đem luộc. Nhân bánh được làm từ đậu xanh đã đãi vỏ, hấp chín rồi đánh tơi, được nêm đường trắng, ngoài ra, nhân còn có cùi dừa, hạt sen và hương ngũ vị.

Bánh gio: là món bánh truyền thống được làm từ bột gạo nếp, ngâm qua nước tro rồi đem luộc, khi ăn có vị mát dịu, hơi nhạt và có mùi tro phảng phất. Bởi vì rất dễ ăn và hỗ trợ tiêu hóa nên nó trở thành món ăn ngày Tết.

Các món ăn ngày Tết trong ẩm thực miền Bắc

Trong những dịp lễ Tết, sự tinh tế, khéo léo trong ẩm thực miền Bắc càng được thể hiện rõ nét hơn qua hình ảnh mâm cao cỗ đầy. Sở dĩ có truyền thống này cũng bởi vì người miền Bắc rất ưa chuộng hình thức trên mâm cơm.

Mỗi mâm phải bày biện đủ “4 bát 6 dĩa” được chế biến cầu kỳ và trình bày bắt mắt. 4 bát ở đây là 4 bát canh, thường là 1 bát chân giò nấu măng, 1 bát miến, 1 bát mọc nấm và 1 bát bóng thả; 4 dĩa trong mâm thường là 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa chả quế tượng trưng cho tứ trụ, 4 mùa, 4 phương; mâm cỗ lớn có thể bày 6 đến 8 dĩa, tượng trưng cho phát lộc và phát tài, là những điều may mắn trong ngày đầu năm.

Qua thời gian, truyền thống mâm cơm ngày Tết vẫn được người miền Bắc gìn giữ đúng bản chất mâm cơm cổ truyền. Một mâm cơm vẫn đầy đủ ý nghĩa mà nó vốn có, cũng như những món ăn và cách làm vẫn được duy trì. Các món thường có trong mâm cơm ngày Tết của người miền Bắc gồm:

• Bánh chưng - là món bánh biểu trưng cho sự kết tinh của trời đất, kết hợp giữa nếp dẻo, hạt đỗ ngọt bùi, thịt mỡ béo ngậy.
• Xôi gấc - với màu đỏ từ quả gấc cũng như vì ngọt đặc trưng là biểu trưng cho sự may mắn mà trời đất mang lại cho mỗi người trong năm mới.
• Chè kho - là món ăn giản dị, được nấu từ đậu xanh, vừng trắng và đường cát.
• Gà luộc - không chỉ người miền Bắc, mâm cỗ của người dân Việt Nam không thể vắng bóng đĩa thịt gà, gà thường được chọn là gà vườn vì vị ngọt và thịt của chúng rất chắc, khi luộc xong cũng có màu vàng rất đẹp mắt.
• Giò lụa, chả lụa - được làm từ thịt lợn giã nhuyễn, gói trong lá chuối và luộc chín, khi bày lên mâm cơm chả lụa được cắt theo khoanh tròn rồi cắt nhỏ và bày lên dĩa.

• Nem rán - làm từ thịt băm, vài con tôm nõn, ít nấm hương, thêm mộc nhĩ, hành hoa và chút hạt tiêu,... trộn đều rồi cuốn trong bánh đa nem và đem rán chín.
• Canh măng lưỡi lợn - được nấu từ phần măng lưỡi lợn của măng khô, thịt ninh măng có thể dùng gà nhưng ngon nhất vẫn là thịt lợn.
• Dưa hành - mang lại cảm giác ngon miệng khi ăn kèm với các món ăn khác và giúp đẩy nhanh tiêu hóa nên món ăn dân dã này không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết.

Các món ăn khác có thể kể đến trong mâm cơm ngày Tết của người miền Bắc đó là canh miến măng, canh bóng thập cẩm, gỏi nộm, bò kho,...

Ẩm thực chính là đứa con tinh thần sinh ra từ nếp sống và sinh hoạt của con người trong một nền văn hóa. Có thể nói, hương vị tươi mát, thanh đạm, cùng với cách bài trí màu sắc và những ý nghĩa của các món ăn đã làm nên một nền ẩm thực miền Bắc tinh hoa. Cũng chính nét văn hóa đặc sắc này đã phần nào thể hiện được vẻ đẹp của con người ở đây. Đối với ẩm thực, càng đi sâu vào trong hương vị chính càng cảm nhận rõ những tinh túy được chắt chiu từ ngàn xưa, tạo thành sự tinh tế trong từng món ăn mà chúng ta thưởng thức.