Nét đặc sắc của bánh chưng gù ở vùng cao nguyên đá Hà Giang

Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trong ngày tết của người dân Việt Nam. Trải dài từ Bắc vào Nam, có rất nhiều loại bánh được biến thể từ loại bánh chưng vuông đặc trưng. Một trong số đó là bánh chưng gù của người Dao Đỏ ở Hà Giang. Hãy cùng TASTY Kitchen khám phá công thức làm nên hương vị của loại bánh này trong bài viết hôm nay nhé.

Nét đặc trưng của bánh chưng gù

Hà Giang nổi tiếng với sự hùng vĩ của đèo Mã Pí Lèng. Bên cạnh đó, ở vùng đất “đá cũng nở hoa” này còn có một món ăn rất đặc trưng và độc đáo mang hương vị của núi rừng, đó chính là bánh chưng gù. Đây là món không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người Dao Đỏ.

Tuy có nhiều nét giống với bánh chưng vuông truyền thống, nhưng loại bánh này lại mang những nét đặc trưng riêng của người Dao Đỏ:

• Bánh chưng gù có kích thước khá nhỏ, vừa đủ cầm. Điều này giúp cho người dân ở đây thuận tiện bỏ túi và đem đi rừng hoặc làm rẫy.
• Bánh này rất dẻo, mềm, thơm và mang màu xanh đặc trưng. Điều này là nhờ vào việc người dân chỉ chọn nếp nương để làm bánh. Đồng thời, cần phải ngâm với nước lá dong riềng trước khi nấu để bánh lên đều màu và đẹp.
• Bánh có hình dạng “lưng gù”, khác với loại bánh truyền thống.

Nguyên liệu và cách làm bánh chưng gù

Chiếc bánh mang mùi vị thơm ngon và đặc trưng đều nhờ vào các nguyên liệu cũng như cách làm đặc trưng của người dân nơi đây.

Dưới đây là những nguyên liệu để làm ra bánh chưng gù của người Dao đỏ:

• Phải chọn loại nếp nương có hạt tròn mẩy và đều nhau
• Đậu xanh nhỏ hạt và ngâm nước, đãi vỏ cho thật sạch.
• Thịt lợn đen đặc sản của vùng Tây Bắc.
• Lá dong riềng được trồng trong rừng có màu xanh mướt và mang mùi thơm đặc trưng của vùng núi.
• Dây lạt dùng để buộc cố định bánh cùng các loại gia vị.

Cách làm ra chiếc bánh này đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo:

• Đầu tiên, cần phải ngâm nếp nương vào nước lá dong riềng đã được xay ra và lọc sạch. Điều này sẽ giúp bánh chưng gù có màu xanh đều từ ngoài vào trong và mang mùi thơm đặc trưng.
• Tiếp theo, trải đều một lớp nếp đã ngâm lên bề mặt lá dong riềng đã được rửa sạch và phơi khô. Sau đó, thêm các nguyên liệu như đậu xanh và thịt lợn đen được ướp với các loại gia vị của người dân ở đây, rồi gấp hai mép của lá dong lại để tạo hình “lưng gù” cho chiếc bánh. Dùng dây lạt để buộc cố định lại.

• Công đoạn cuối cùng là nấu bánh trên bếp củi truyền thống từ 8 cho đến 10 tiếng để giữ được hương vị truyền thống của người Dao Đỏ ở vùng núi rừng Tây Bắc.

Vị của phần nhân rất vừa ăn, thịt lợn đen tơi và mềm, có màu đỏ rượu kết hợp với đậu xanh béo bùi. Đặc biệt, với kích thước nhỏ và lượng nhân bánh ít hơn loại truyền thống, cho nên khi ăn sẽ không bị ngán.

Tuy nhiên, để tạo hình dáng cho bánh thì người ta thường không nén chặt nếp lại. Điều này sẽ khiến bánh có độ dẻo và nhão nên việc bảo quản sẽ gặp khó khăn. Chính vì vậy, người dân ở đây thường nấu để ăn và bán chỉ trong ngày để giữ được độ ngon cho bánh.

Ý nghĩa của bánh chưng gù

Bánh lưng gù ngoài việc mang mùi vị đặc trưng của người Dao Đỏ ra thì còn ẩn chứa bên trong đó những nét đẹp văn hoá của vùng rừng núi Tây Bắc hùng vĩ. Cứ mỗi lúc Tết đến xuân về, đi đâu bạn cũng có thể bắt gặp được hình ảnh người dân ngồi tập trung lại và gói bánh.

Loại bánh này luôn xuất hiện trên bàn thờ cúng tổ tiên với ý nghĩa cầu mong năm mới mùa màng sẽ bội thu. Đồng thời, thể hiện sự biết ơn đối với ông bà và tổ tiên.

Ngoài ra, chiếc bánh còn mang hình ảnh tượng trưng cho những người phụ nữ lưng còng xuống để làm nương rẫy và đeo chiếc gù nặng trèo đèo, lội suối. Điều này cũng mang ý nghĩa ca ngợi và tự hào đối với sự chăm chỉ của người dân nơi đây, nhất là những người phụ nữ của vùng đất “đá cùng nở hoa” ở Tây Bắc này.

Bánh chưng gù không chỉ ngon và độc đáo về hương vị mà còn mang những ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Hơn thế nữa, loại bánh này còn thể hiện được những nét đẹp văn hoá của đồng bào vùng cao ở Hà Giang. Ngoài món bánh chưng đặc sản của người Dao Đỏ này ra, còn rất nhiều loại bánh tết đặc trưng và độc đáo khác. Các bạn hãy theo dõi những bài viết tiếp theo của TASTY Kitchen để khám phá nhé.