Dinh dưỡng cho mẹ và bé - tất tần tật những điều mẹ cần biết

Chuẩn bị kiến thức thật tốt để hành trình mang thai và sinh con không gặp bỡ ngỡ, đặc biệt là có một thai kỳ khỏe mạnh và hiểu biết về cách thức chăm sóc bé yêu sau khi ra đời.

Hãy cùng TASTY Kitchen tìm hiểu chi tiết về dinh dưỡng cho mẹ và bé trong từng giai đoạn phát triển này nhé!

Dinh dưỡng cho mẹ và bé - những điều không thể bỏ qua

Mẹ và bé có mối liên hệ mật thiết từ lúc mang bầu cho đến năm 2 tuổi. Do vậy, khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho mẹ và bé cũng có sự liên quan chặt chẽ đến nhau. Tại sao vấn đề dinh dưỡng cho mẹ và bé lại được coi trọng đến vậy?

Chuẩn bị cho một thai kỳ khỏe mạnh

Ai cũng biết, khi mang thai người mẹ cần đến một lượng dinh dưỡng lớn để nuôi dưỡng thai nhi và để có sức khỏe chống đỡ trước sự lớn lên từng ngày của đứa trẻ trong bụng. Dinh dưỡng thai kỳ vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi. Mẹ bầu được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng sẽ sinh ra đứa trẻ khỏe mạnh, phát triển bình thường. Trong khi đó, nếu thiếu dinh dưỡng trong thai kỳ, sức khỏe mẹ bầu sẽ không tốt, thai nhi cũng sẽ bị suy dinh dưỡng theo.

Dinh dưỡng để nuôi con khỏe, thông minh

Nguồn dinh dưỡng được cung cấp thông qua người mẹ trong quá trình mang thai và cho con bú sẽ tác động trực tiếp đến sự phát triển về thể chất, não bộ của trẻ. Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu đầy đủ sẽ giúp bé ngay sau khi sinh luôn khỏe mạnh, hệ miễn dịch tốt, sức đề kháng cao, chống chịu được bệnh tật, ít ốm vặt, mau lớn. Dinh dưỡng cũng quyết định rất lớn đến chỉ số EQ (chỉ số về cảm xúc) của bé sau này.

Dinh dưỡng cho mẹ và bé giai đoạn mang thai

Có lẽ, trong cuộc đời người phụ nữ thì giai đoạn mang thai là lúc phải bồi bổ dưỡng chất nhiều nhất. Đây là khoảng thời gian người mẹ phải nuôi dưỡng thêm một sinh linh bé nhỏ trong bụng. Nhu cầu dinh dưỡng tăng cao. Mẹ bầu không chỉ cần ăn nhiều mà còn phải đủ chất, đầy đủ dinh dưỡng cho mẹ và bé.

Những dưỡng chất không thể thiếu của mẹ bầu trong giai đoạn mang thai

Trong giai đoạn mang thai, mẹ bầu cần cung cấp rất nhiều chất bổ bổ sung cho cơ thể. Trong đó, quan trọng nhất là không thể để thiếu những chất sau:

Các vitamin: vitamin có vai trò quan trọng đối với mọi chức năng trong cơ thể. Khi mang thai, cơ thể mẹ bầu thường thiếu hụt các vitamin cần thiết vì phải nuôi dưỡng thêm em bé. Do đó, mẹ bầu không nên bỏ qua việc bổ sung vitamin từ thực phẩm chức năng và các thực phẩm tự nhiên khác.

Acid folic: đây cũng là một chất thuộc vitamin nhóm B nhưng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hỗ trợ sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ. Đặc biệt phòng ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Mẹ bầu cần phải nạp vào cơ thể ít nhất 600 microgram acid folic mỗi ngày. Được tính từ vitamin tổng hợp từ các thực phẩm mà mẹ bầu sử dụng hàng ngày.

Sắt: các chị em khi mang thai sẽ cần đến lượng sắt cung cấp cho cơ thể gấp đôi người bình thường. Đây chính là thành phần quan trọng để tạo máu, nuôi dưỡng cơ thể và cả thai nhi. Về định lượng bổ sung sắt cho mẹ bầu, chị em cần bổ sung thêm 27 mg từ viên sắt uống theo chỉ định của bác sĩ. Cùng với đó, cần tăng cường thêm các thực phẩm giàu sắt tự nhiên như thịt đỏ, các loại rau có màu đỏ và các loại hoa quả giàu vitamin khác.

Canxi: Là thành phần không thể thiếu tham gia vào quá trình cấu tạo xương và răng cho em bé, chống loãng xương cho mẹ bầu. Phụ nữ mang thai cần đến 1000 mg canxi mỗi ngày. Do đó, việc bổ sung canxi cho bà bầu là rất cần thiết. Mẹ có thể bổ sung qua thực phẩm ăn uống hàng ngày kết hợp với viên uống canxi mới đủ đáp ứng liều lượng cho cơ thể.

Ngoài ra còn một số chất cần thiết khác mà mẹ bầu nên bổ sung như vitamin D, Omega-3... Tất cả đều đóng vai trò quan trọng, là các chất mẹ bầu cần bổ sung trong thời kỳ mang thai, giúp các mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh, em bé phát triển toàn diện ngay từ trong bụng.

Chế độ dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai 3 tháng đầu

Rất nhiều mẹ bầu trong những tháng đầu thai kỳ bị ốm nghén, thường bị nôn mửa, không có cảm giác thèm ăn, sợ mùi thức ăn, thậm chí là sút cân. Nhưng dù vậy, các các mẹ bầu cũng nên lưu ý, dù không ăn được và không muốn ăn nhưng cũng cần cung cấp đủ chất cho cơ thể, là một trong những cách giữ thai 3 tháng đầu an toàn nhất. Vì đây là giai đoạn đầu hình thành các cơ quan, bộ phận của thai nhi. Em bé cần có đủ chất dinh dưỡng để hình thành và phát triển sau này.

Ngay từ trước khi mang thai, mẹ bầu đã cần nên uống bổ sung viên sắt, canxi, axit folic, vitamin D... Trong 3 tháng đầu cần tiếp tục tăng cường bổ sung những chất này với liều lượng đầy đủ. Đồng thời ăn tăng thêm các thực phẩm bổ dưỡng, nhất là các thực phẩm tươi sạch, rau xanh, thịt đỏ, trứng gà... Đồng thời lên kế hoạch nghỉ ngơi thư giãn để giữ sức khỏe khỏe mạnh.

Dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng giữa thai kỳ

Đến giai đoạn này, mẹ bầu đã hết nôn nghén. Việc thực hiện hiện chế độ dinh dưỡng cho mẹ và bé giai đoạn này sẽ đơn giản và dễ dàng làm theo ý muốn. Chế độ dinh dưỡng 3 tháng giữa, ngoài bổ sung các vi chất cần thiết như trên đã nói thì mẹ bầu cần tăng cường các thực phẩm từ bên ngoài. 3 tháng giữa thai kỳ, mẹ bầu sẽ cần nạp vào cơ thể khoảng 1500 - 2000 kcal/ngày. Do vậy, các chị em nên cân nhắc và lên thực đơn phù hợp để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể nuôi em bé.

Không nên giữ quan niệm mang thai là phải ăn nhiều cho 2 người, 3 người. Bởi nếu tăng cân quá mức, mẹ bầu rất dễ bị thừa cân, tiểu đường, cao huyết áp. Đặc biệt là tình trạng tiền sản giật ở phụ nữ mang thai. Tăng cân quá nhiều cũng sẽ làm ảnh hưởng xấu đến vóc dáng của mẹ sau này.

Dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng cuối thai kỳ

Đây là giai đoạn cuối thai kỳ để em bé có những phát triển vượt bậc cả về cân nặng lẫn việc hoàn thiện các cơ quan và chức năng trong cơ thể. Mẹ bầu lúc này cần hơn 2000 calo mỗi ngày. Với lượng nhu cầu như vậy, trong chế độ dinh dưỡng 3 tháng cuối mẹ bầu nên tăng khẩu phần lên một chút để đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất nuôi em bé trong bụng.

Giai đoạn này, mẹ bầu cần tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C để cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Đồng thời, bổ sung thêm các thực phẩm dễ tiêu như rau xanh, khoai lang. Chúng sẽ giúp mẹ bầu tránh được tình trạng táo bón khi mang thai, đầy hơi do thai nhi lớn gây áp lực lên vùng xương chậu. Ở những tháng cuối, mẹ bầu thường có nhu cầu ăn rất nhiều, thèm ăn.

Dinh dưỡng cho mẹ và bé giai đoạn này cần nhiều hơn. Nhưng các mẹ bầu nhớ lưu ý về việc kiểm soát lượng dinh dưỡng mỗi ngày nhé. Không nên ăn quá nhiều và ăn những thứ dầu mỡ, khó tiêu hóa, tránh tăng cân mất kiểm soát. Nên bớt lượng cơm, thay vào đó là ăn nhiều bữa nhỏ, tăng thịt nạc, trứng, sữa, rau xanh và hoa quả. Như vậy mẹ bầu vừa nhẹ bụng, không sợ tăng cân mà vừa giúp mẹ “ăn chủ yếu vào con chứ ít vào mẹ hơn”.

Dinh dưỡng cho mẹ và bé thời kỳ cho con bú

Nếu như giai đoạn mang thai mẹ bầu sợ ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của thai nhi mà kiểm soát việc ăn uống thì giai đoạn sau sinh là thời kỳ mà các mẹ bỉm sữa “ăn uống thả phanh”. Hầu hết tâm lý của mẹ bỉm lúc này là ăn để có sữa tốt, đủ chất cho con bú. Vì vậy mà gia đình và bản thân mẹ thường không tiếc công tẩm bổ. Như vậy có thực sự tốt không?

Vì sao cần coi trọng dinh dưỡng cho phụ nữ sau sinh?

Dinh dưỡng cho mẹ sau sinh, cụ thể là 6 tháng đầu vô cùng được coi trọng. Đây là giai đoạn mẹ và bé có mối liên hệ mật thiết nhất từ sau khi chào đời. Bé cần bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Do vậy, mẹ cần được cung cấp đủ chất dinh dưỡng để chuyển hóa qua sữa mẹ và cung cấp cho con.

Thực đơn sau sinh của người mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa. Nếu mẹ ăn uống thiếu chất gì thì trong sữa cũng sẽ thiếu chất đó và ngược lại, khi mẹ ăn uống đủ chất thì đương nhiên, em bé cũng sẽ được hấp thụ hoàn toàn các chất dinh dưỡng thông qua sữa mẹ. Em bé được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và đủ chất sẽ phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ sau này. Đặc biệt là khả năng đề kháng tốt, ít nhiễm bệnh hơn các bé bú sữa mẹ không đầy đủ.

Nhu cầu dinh dưỡng của mẹ cho con bú

Người mẹ sau sinh mất nhiều máu do sinh con, và mất nhiều năng lượng do cơ thể sản xuất sữa nên cần rất nhiều dinh dưỡng. Giai đoạn này, mẹ cần ít nhất 2300 calo mỗi ngày và nhiều hơn tùy theo khả năng hoạt động và tiêu hao năng lượng của mẹ hàng ngày. Người mẹ thường hay có cảm giác đói, ăn rất no nhưng lại đói nhanh. Do vậy, các mẹ nên chia nhiều bữa trong ngày, ngoài bữa chính nên ăn thêm bữa phụ với những thực phẩm giàu dinh dưỡng, an toàn, đảm bảo không gây dị ứng cho trẻ sơ sinh.

Chế độ ăn cho phụ nữ sau sinh khoa học

Đảm bảo đủ chất: giai đoạn này mẹ bỉm nên tăng cường các thực phẩm giàu đạm từ thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu đỗ. Đây đều là các món ăn giúp mẹ có nhiều sữa. Chất béo cũng rất cần thiết trong thời kỳ cho con bú. Nhất là EPD, DHA… từ dầu cá, dầu thực vật, chất này cần thiết để chuyển hóa qua sữa mẹ cung cấp và tăng cường thị lực cho bé. Dinh dưỡng cho mẹ và bé giai đoạn này cũng không thể thiếu các loại vitamin. Mẹ vẫn nên duy trì uống vitamin tổng hợp và tăng cường hoa quả, rau xanh mỗi ngày.

Đa dạng thực phẩm: phụ nữ sau sinh không nên ăn gì chính là thắc mắc của hầu hết chị em sau quá trình vượt cạn, bước vào thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ. Mẹ không nên quá kiêng khem mà cần phải đảm bảo cung cấp cho cơ thể đa dạng thực phẩm. Đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Có thể tăng cường lượng cơm, sữa tươi, cá, thịt, trứng sữa... cùng nhiều thực phẩm khác.

Những thực phẩm phụ nữ sau sinh nên tăng cường bổ sung:

Dinh dưỡng giai đoạn này là cần thiết nên các mẹ bỉm nên biết chọn lọc thực phẩm để tăng cường những món ăn lợi sữa, sức khỏe hồi phục nhanh hơn. Trong đó, không thể bỏ qua những loại thực phẩm tốt cho mẹ sau sinh như:

Cá hồi: cá hồi là thực phẩm rất giàu DHA tự nhiên cần thiết cho sự phát triển trí não của trẻ sau này. Mẹ bỉm nên bổ sung khoảng 400g cá hồi mỗi tuần. Chế biến đơn giản nhưng áp chảo, hấp , nướng ăn với nước sốt để cá hồi giữ nguyên được chất dinh dưỡng bên trong. Bên cạnh đó, nhiều loại cá khác cũng rất tốt cho mẹ bầu sau sinh như cá chép, cá quả. Các mẹ bỉm cũng nên bổ sung thêm vào thực đơn mỗi tuần.

Chế phẩm từ sữa bò: sữa bò rất giàu đạm, vitamin và khoáng chất. Người mẹ nên bổ sung ít nhất khoảng 700ml sữa mỗi ngày. Đồng thời sử dụng thêm các chế phẩm từ sữa tươi như phô mai, sữa chua đề cung cấp chất béo không no và lợi khuẩn cho đường ruột.

Thịt nạc: các loại thịt nạc như heo nạc, thịt bò, thịt gà đều chứa nhiều đạm, nhất là vitamin B12, cần thiết để cung cấp đủ năng lượng cho mẹ bỉm nuôi con vất vả trong thời gian sau sinh. Những thực phẩm này không chỉ tốt cung cấp dinh dưỡng cho mẹ và bé mà còn ít chất béo nên mẹ bỉm có thể an tâm sử dụng, không lo tăng cân quá nhiều.

Thực phẩm giàu chất xơ: các loại rau xanh, củ quả, đặc biệt là cải bó xôi, rau dền đỏ, súp lơ xanh rất giàu vitamin A, vitamin C cùng một số vi chất khác cần thiết để cơ thể khỏe mạnh. Mẹ bỉm nên tăng cường thêm các loại quả tươi, nhất là quả có múi cam, quýt để bổ sung vitamin C, tăng sức đề kháng cho cơ thể và tốt cho em bé.

Có thể nói, trong giai đoạn này, người mẹ rất cần đến nguồn dinh dưỡng dồi dào, đa dạng, đủ chất để chuyển hóa qua sữa nuôi dưỡng em bé. Mẹ ăn uống đủ chất thì sẽ tạo ra dòng sữa chất lượng, em bé nhờ vậy mới phát triển khỏe mạnh, thông minh, sức đề kháng tốt, việc nuôi con sẽ trở nên nhàn hạ hơn rất nhiều.

Các mẹ bỉm sau sinh có thể tăng cân vù vù, ảnh hưởng rất lớn đến vóc dáng. Tuy vậy, đây là điều không tránh khỏi nếu mẹ muốn sữa đủ chất và nuôi em bé khỏe mạnh ngay từ những tháng đầu đời. Thế nên, các chị em đừng ngại ngần và lo lắng vấn đề tăng cân khi nuôi con nhỏ và hãy cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.

>> Thực đơn cho mẹ sau khi sinh - Đảm bảo dinh dưỡng, phù hợp nhu cầu

Dinh dưỡng cho bé 2 năm đầu đời

Sau 6 tháng, bé bắt đầu ăn dặm nhưng vẫn cần bú mẹ đến hết 2 năm đầu đời. Do vậy, vấn đề dinh dưỡng cho mẹ và bé lúc này vẫn phải được quan tâm một cách song hành:

Dinh dưỡng cho người mẹ

Sau 6 tháng đầu, khi bé bắt đầu ăn dặm thì mẹ có thể nghĩ đến chuyện kiểm soát việc ăn uống để từ từ giảm cân. Tuy nhiên, việc này cần dần dần chứ không được gấp gáp. Vì bé vẫn cần bú mẹ nhiều, nhất là trong năm đầu tiên. Mẹ vẫn nên duy trì chế độ ăn uống giàu chất bổ dưỡng để có sữa cho con bú.

Còn nếu muốn giảm cân thì mẹ có thể lên kế hoạch luyện tập để cơ thể săn chắc trở lại. Nên bắt đầu từ những bài tập giảm cân nhẹ nhàng và tăng dần lên lấy lại vóc dáng như ban đầu.

Dinh dưỡng cho con

Bé sẽ bắt đầu ăn dặm khi đủ 6 tháng tuổi. Ở từng giai đoạn, mẹ sẽ cần phải tìm hiểu thật kỹ để lên thực đơn ăn dặm cho bé khoa học, đủ dinh dưỡng.

Việc lựa chọn một chế độ ăn phù hợp với con sẽ là cách tốt nhất để mẹ có thể kiên trì đến cùng. Ví dụ, mẹ có thể tham khảo các phương pháp như ăn dặm kiểu Nhật, ăn dặm BLW... Tùy từng giai đoạn phát triển mà bé có nhu cầu về dinh dưỡng khác nhau. Lứa tuổi càng lớn sẽ càng cần lượng dinh dưỡng nhiều hơn. Đây sẽ là cả một quá trình mẹ trải đủ những vất vả và cả những điều thú vị khi nuôi con và nhìn con lớn lên từng ngày. Lúc này, mẹ cần là người đồng hành cùng con, hiểu về nhu cầu, tính cách, sở thích và khả năng phát triển của con để cùng con lớn lên theo từng bữa ăn đủ chất do chính mẹ chuẩn bị.

>>Lưu ý gì khi xây dựng thực đơn ăn dặm cho bé

Trên đây TASTY Kitchen đã chia sẻ đến các bạn những thông tin cơ bản nhất về dinh dưỡng cho mẹ và bé, từ giai đoạn bào thai đến khi bé được 2 tuổi. Các chị em đang có kế hoạch mang thai, sinh con, hãy tìm hiểu và chuẩn bị thật kỹ cả về kiến thức cũng như tâm lý để sẵn sàng cho một hành trình dài phía trước nhé.